چرا پلوتون سیاره نیست؟

چرا پلوتون سیاره نیست؟ پلوتون (pluto) یکی از پر چالش ترین اعضای منظومه شمسی است. این جرم به شکل کروی بوده و به اندازه ی یک سوم ماه جرم دارد. مدار چرخش پلوتون به صورت یک بیضی بسیار کشیده به دور خورشید است به طوری که پلوتون در بیشترین فاصله ی خود از خورشید نزدیک به پنجاه برابر فاصله ی زمین تا خورشید و در کمترین فاصله از خورشید حدود سی برابر فاصله ی زمین تا خورشید از خورشید فاصله دارد!

به این منوال این جرم با فاصله ی متوسط چهل واحد نجومی در مداری بسیار کشیده نسبت به خورشید درحال حرکت است، مداری که با مدار نپتون نیز تداخل دارد. در این مقاله به دنبال بررسی سوال بسیاری از مخاطبان استارکالج هستیم که چرا پلوتون سیاره نیست؟

چرا پلوتو جزو سیارات منظومه شمسی نیست؟

قبل از پاسخ به سوال، خوب است بدانیم اگر تا قبل از سال ۲۰۰۶ به دنبال پاسخ این سوال بودیم به جوابی متفاوت از امروز می رسیدیم و پلوتون را یک سیاره ی کوچک در منظومه ی شمسی معرفی می کردیم و به عنوان دورترین سیاره به خورشید به بررسیش می پرداختیم.

اما چرا اینچنین است؟ آیا در آن سال پلوتون دچار تغییر شده است؟ آیا شناخت ما نسبت به آن سیاره ناقص بوده و در سال 2006 به شناخت کامل تری رسیده ایم؟ چرا پلوتون دیگر سیاره نیست؟ در ادامه میخواهیم قصه ی زندگی پلوتون از کشف تا سیاره بودن و سپس اخراجش از لیست سیارات را بررسی کنیم و بدانیم چرا پلوتون از لیست سیارات حذف شد و حالا که سیاره نیست در چه دسته ای از اجرام طبقه بندی می شود.

 

پلوتون چطور کشف شد؟

در اوایل قرن بیستم میلادی دانشمندان با بررسی مکانیک سیاره ها و با دقت بر حرکات و مدار اورانوس و نپتون متوجه شدند در فاصله ای دور تر از نپتون باید جرم دیگری حضور داشته باشد تا بتواند تاثیرات گرانشی را بر مدار آن دو سیاره توجیه کند. حتی با محاسباتی جای این جرم را نیز پیدا کرده بودند و فقط باقی مانده بود که بتوانند آن را رصد کنند. درسال 1930 دانشمند جوانی به نام کلاید تومباو (Clyde Tombaugh) با مقایسه ی دوعکسی که از یک محدوده از آسمان گرفته شده بود تشخیص داد یک نقطه نورانی در دو عکس جابجا شده و به این ترتیب پلوتون کشف شد.

معرفی پلوتون به عنوان سیاره نهم منظومه شمسی

منظومه ی شمسی تا قبل از کشف پلوتون هشت سیاره داشت. با کشف پلوتون این جرم به عنوان نهمین سیاره ی منظومه شمسی معرفی شد. چرا که تمامی شرایط لازم برای سیاره بودن را دارا بود.پلوتون مطابق با تعریف سیاره در علم ستاره شناسی ، به دور ستاره ای درحال چرخش بود و جرمش به اندازه ای بود که بتواند به صورت کروی باشد. از طرفی جرمی چندان زیاد هم نداشت تا تبدیل به ستاره شود و داشتن اینچنین شرایطی برای حضور در لیست سیارات کافی بود. بنابراین پلوتون پس از کشف با عنوان نهمین سیاره منظومه شمسی به دور خورشید در گردش بود.

 

چرا پلوتون سیاره نیست؟

تا سال 2006 پلوتون همچنان با عنوان نهمین سیاره منظومه شمسی شناخته می شد چرا که شرایط لازم برای سیاره بودن را داشت اما امروز چرا پلوتون سیاره نیست؟ در سال 2006 اعضای اتحادیه بین المللی اختر فیزیک، International Astronomical Union) IAU) یک شرط به شرایط سیاره بودن اضافه کردند، شرطی که پلوتون آن را نداشت و به همین دلیل هم از لیست سیارات خارج شد.

دهمین سیاره منظومه شمسی

در سال 2005 در قسمت های خارجی تر منظومه شمسی جرم دیگری کشف شد و اریس (Eris) نام گرفت. این جرم که اندازه ای بزرگتر از پلوتون داشت به عنوان دهمین سیاره منظومه شمسی معرفی شد. اریس تنها چند ماه جزو سیارات منظومه شمسی بود و کمی بعد همراه با پلوتون از لیست سیارات خارج شد

چرا پلوتون حذف شد

بنا بر توافق اعضای اتحادیه بین المللی اخترفیزیک و تعریف جدید سیاره، سیارات باید علاوه بر شرایط قبلی توانسته باشند همسایگی خود را نیز از اجرام دیگر پاک کرده باشند و در فاصله های نزدیک به آنها اجرام قابل ملاحظه ای قرار نداشته باشند. پلوتو و اریس این شرط را نداشتند. بنابراین در سال 2006 این دو جرم از لیست سیارات منظومه شمسی خارج شده و به عنوان سیارات کوتوله شناخته شدند.

 

پلوتون یک سیاره کوتوله است

دریافتیم که چرا پلوتو جز سیارات نیست. از آنجایی که پلوتو دو شرط ابتدایی سیارات را دارا می باشد و تنها شرط سوم را ندارد دیگر از سیارات منظومه شمسی به حساب نمی آید و یک سیاره کوتوله (Dwarf planet) است که در کمربند سیارکی کوییپر قرار دارد، به دور خورشید میچرخد و کروی است. پلوتون به عنوان سیاره کوتوله دارای پنج قمر است که بزرگترین آنها شارون (Charon) نام دارد.