قمر یک واژه عربی است که در زبان فارسی به آن ماه نیز گفته میشود. لازم به ذکر است بیشتر سیاره های منظومه شمسی یک یا چند قمر دارند، بنظر شما تعداد قمرهای منظومه شمسی چقدر است؟ نام قمرها ی هرسیاره و ویژگی های آن ها چیست؟ سیاره بدون قمر هم وجود دارد؟ هر سیاره می تواند بی نهایت قمر داشته باشد؟ آیا قمر ها هم جو دارند؟
در این مقاله میخواهیم شما را با مفهوم قمر و همچنین تعداد قمر های منظومه شمسی، مهم ترین و بزرگ ترین قمر در منظومه شمسی آشنا کنیم. برای داشتن اطلاعات بیشتر در حوزه قمر سیاره ها و قمرهای منظومه شمسی تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
در این مقاله از آموزشگاه ستاره شناسی استارکالج به مباحث زیر می پردازیم:
قمر چیست؟
به هرجرم آسمانی که به دور یک سیاره میگردد قمر گفته می شود . در مفهوم دقیق تر قمر، می توان گفت قمرها ( اقمار، ماهها یا قمرهای طبیعی) اجسام یا اجرام آسمانی هستند که به طور طبیعی در محور جاذبه یک سیاره قرار گرفتهاند و به دور مدار یک سیاره میچرخند. مانند قمر ماه به گرد سیاره زمین
قمرها در دو دسته کلی قرار میگیرند که عبارتند از:
- قمرهای طبیعی
- قمرهای مصنوعی
قمرهای طبیعی به قمرهایی گفته میشود که به صورت طبیعی بوجود آمده و گرد سیاره ها میچرخند ولی در مقابل قمرهای مصنوعی ساخته دست بشرند که برای اهداف مختلف ساخته میشوند. اهدافی چون ارتباطات، هواشناسی، مخابرات و… که تولید شده و به مدار یک سیاره یا قمر طبیعی پرتاب میشوند مثل ایستگاههای فضایی و ماهوارهها که به دور سیاره های منظومه شمسی در حرکتند.
تعداد قمر های منظومه شمسی
تعداد قمرهای طبیعی منظومه شمسی طبق گزارش ناسا در سال 2022 حدوداً 290 قمر است. این قمرها به دور انواع مختلف سیارات در منظومه شمسی میگردند. این تعداد ممکن است در آینده تغییر کند، زیرا مشاهدات جدید و کشفهای فضایی ممکن است منجر به کشف قمرهای جدید شوند.
تعداد قمر های هر سیاره
میدانیم که سیاره های منظومه شمسی در دودسته ی کلی سیارات خاکی (زمین گون) و سیارات گازی (مشتریگون) طبقه بندی می شوند. این دو دسته از سیارات تفاوت قابل ملاحظه ای در تعداد قمر هایشان دارند. در اطراف تمام سیارات خاکی درکل فقط 3 قمر در حال چرخش هستند ولی در اطراف سیارات گازی بیش از 200 قمر در حال چرخش هستند. علاوه بر این قمرها این سیارات دارای حلقه نیز هستند. میتوان گفت سیاره های گازی به نسبت سیاره های خاکی بیشترین تعداد قمر را دارا هستند.
سياره عطارد، نزدیک ترین سیاره به خورشید و زهره دو سیاره خاکی نزدیک به خورشید هستند و هیچ کدام قمر ندارند. سیاره سوم زمین است که تنها یک قمر دارد و در آخرسياره مريخ دو قمر با نامهاي فوبوس ( به معناي ترس) و ديموس ( به معناي وحشت ) دارد.
سیاره مشتری اولین سیاره گازی دارای 95 قمر طبیعی و زحل با بیشترین قمر 146 قمر به دور خود دارد. اورانوس و نپتون هم به ترتیب 27 و 14 قمر دارند.
قمر سیاره ها
در این بخش از مقاله به معرفی چند مورد از قمرهای سیارات منظومه شمسی، ویژگی های قمر های منظومه شمسی و نام قمرهای منظومه شمسی میپردازیم.
قمر زمین
در زمین تنها یک قمر وجود دارد که با نام ماه شناخته شده است. از نظر بزرگی پنجمین قمر در منظومه شمسی است و دارای بزرگ ترین نسبت بزرگی با سیاره ی خود را دارد. این قمر تنها کره ی خارج از زمین است که تا الان انسان ها توانسته اند روی آن گام بردارند. در واقع در سال 1969 سازمان ناسا دو فرد از فضانوردان را به نام نیل آرمسترانگ و باز آلدرین به ماه فرستاده است که این دو تن اولین اشخاصی بودند که بر روی ماه قدم نهادند.
قمرهای مریخ
مریخ، سیارهای در منظومه شمسی و دارای دو قمر طبیعی است. فوبوس (Phobos) و دیموس (Deimos) . فوبوس، قمری کوچک و نزدیک به مریخ است. این قمر به دور مریخ در مسیری نزدیک به سطح سیاره میچرخد و فاصله نزدیکی به مریخ دارد. فوبوس در مقایسه با ماه، قمر زمین بسیار کوچکتر است و به نظر میرسد که از بقایای جسمی بزرگتر است که به مریخ برخورد کرده و در نتیجه به وجود آمده است. دیموس نیز یکی دیگر از قمرهای مریخ است. این قمر کوچکتر از فوبوس است و در فاصلهای بیشتر به دور مریخ میچرخد.
قمرهای مشتری
مشتری بزرگترین سیاره منظومه شمسی است این سیاره دارای 95 قمر شناخته شده است که چهارتا از آنها از بزرگترین و معروف ترین اقمار مشتری میباشند که به قمر های گالیله ای معروفند. علاوه بر این چهار قمر که در ادامه درمورد آنها صحبت میکنیم، مشتری دارای قمر های دیگری نیز هست از جمله قمر هیمالیا که به قمر مریخی مشتری مشهور است. چراکه مشخصاتی شبیه به مریخ دارد.
قمرهای زحل
ستاره شناسان عقیده دارند حلقه های زحل چون دور این سیاره در حال چرخش هستند جز قمرهای آن محسوب میشوند. زحل دارای 146 قمر میباشد که 25 قمر آن قطر متوسط 10 کیلومتر و مابقی کوچک تر هستند. اکثر قمر های زحل دارای چاله های بزرگی هستند مثل قمر میماس که این چاله ها یک سوم قطر آن را میپوشانند. قمر دیگری که در زحل است لاپتوس نام دارد داری یک نیمه روشن و یک نیمه تاریک است. دیگر قمر در این سیاره قمر هایبریون است که بیشتر شبیه یک استوانه تپل است تا یک کره.تیتان ، انسلادوس و دیون هم از جمله قمر های معروف زحل هستند.
قمرهای اورانوس
این سیاره 27 قمر شناخته شده وجود دارد. از جمله معروف ترین قمر های اورانوس آریل و میراندا هستند
قمرهای نپتون
نپتون شامل 14 قمر شناخته شده است که بزرگترین آن ها تریتون با قطر ۲٬۷۰۵ کیلومتر است و در فاصله ی ۳۵۴٬۷۶۰ کیلومتری نپتون قرار گرفته است. این قمر تنها قمری در منظومه شمسی است که خلاف جهت حرکت سیاره مادر خود در چرخش است و هر 6 روز زمینی یک بار به دور نپتون در حال چرخش است.
مهمترین قمر های منظومه شمسی و ویژگی های آنها
قمر ها تعداد قابل توجهی از اعضای منظومه شمسی را شامل می شوند. در این بخش میخواهیم با برخی از مهمترین قمر های منظومه شمسی ، بزرگترین قمر منظومه شمسی ، قمر های گالیله ای مشتری ، قمر تیتان و تعدادی دیگر از قمر ها بیشتر آشنا شویم
بزرگترین قمر منظومه شمسی
بزرگترین قمر در بین قمر های منظومه شمسی، از قمرهای سیاره مشتری به نام گانیمید یا گانیمد (Ganymede) است، گانیمد قطر ی برابر با ۵٬۲۷۰ کیلومتر دارد که میتوان گفت قطر آن بزرگ تر از سیاره عطارد است و حجم آن 3 برابر ماه است و کمتر از نصف عطارد است. این قمر یک میدان مغناطیسی قدرتمند دارد که همین میتواند نشان دهنده این باشد که در آن یک هسته رسانا از فلز مایع قرار دارد.
اقمار گالیله ای مشتری
همانطور که گفته شد در سیاره مشتری 95 قمر شناخته شده وجود دارد که 4 مورد از آن ها به نام اقمار گالیله ای شناخته شده اند که عبارتند از آیو، گانیمد ، اروپا ، کالیستو. به این قمر ها قمرهای گالیله ای مشتری گفته می شود چراکه اولین بار گالیله با تلسکوپ دست ساز خود موفق به رصد آنها شد
ایو (Io): ایو یکی از بزرگترین و معروفترین قمرهای مشتری است. ایو دارای فعالیتهای زمینشناسی فراوان، از جمله آتشفشانها و فعالیتهای زمینشناسی تاریخی است. گانیمد (Ganymede): گانیمد بزرگترین قمر مشتری و همچنین بزرگترین قمر در منظومه شمسی است. این قمر دارای جوی نازکی است و شاید دارای اقیانوس زیرزمینی باشد.کالیستو (Callisto): کالیستو یکی دیگر از بزرگترین قمرهای مشتری است. این قمر دارای سطحی پر از کراترها و نواحی زمینشناسی متنوع است. اوروپا (Europa): اوروپا یکی از قمرهای جالب مشتری است و دارای یک لایه یخی زیر سطحی است. این قمر احتمالاً دارای اقیانوسی زیرزمینی با آب مایع است که شاید شرایط محیطی مناسبی برای زندگی فراهم کند.
تیتان قمر زحل
تیتان (Triton) یکی از قمرهای مهم و جذاب نپتون، یعنی سیارهی هشتم منظومه شمسی، میباشد. تیتان یکی از بزرگترین قمرهای نپتون است و دارای قطر متوسطی حدود 2,700 کیلومتر میباشد.این سیاره توسط ویلیام هرشل در سال 1846 کشف شد. یکی از جالبترین ویژگیهای تیتان، وجود جوی غنی از نیتروژن و متان است. همچنین، این قمر دارای اقیانوسهای مایع زیرزمینی احتمالی با مواد مختلف مانند آب و آمونیاک است.
تیتان یکی از اقمار جذاب و جالب منظومه شمسی است که همچنان موضوع تحقیقات فضایی و کشفهای جدید میباشد.
ماه تنها قمر زمین
ماه تنها قمر سیاره زمین محسوب میشود که به فاصله متوسط ۳۸۴٬۴۰۲ کیلومتر از زمین قرار گرفته است و همچنین بازتاب نور خورشید باعث شده بعضی شب ها در زمین کمی روشن شود. قطر ماه حدود ۳٬۵۰۰ کیلومتر است. ماه جو ندارد و سطح آن از برخورد سنگها آبلهگون است.
نتیجه گیری
قمرها اجرامی هستند که به دور دیگر سیارات در حال چرخش هستند. برخی سیارات هیچ گونه قمری ندارند و سیاره ای مثل زمین فقط دارای یک قمر است. همچنین بزرگترین قمر در بین قمرهای منظومه شمسی گانیمید نام دارد که یکی از قمرهای سیاره مشتری است، علاوه بر این سیاره مشتری دارای 95 قمر است که 4 مورد از آن ها با نام اقمار گالیله ای معروف هستند.
در این مقاله ابتدا مفهوم کاملی از قمر را بیان کردیم سپس به معرفی قمرهای هر سیاره و ویژگی های آن ها پرداختیم. در پایان این مقاله، هر گونه سوال یا پیشنهاد خود را حتما در قسمت دیدگاه با ما مطرح نمایید.
سلام من نمیدونم کتابمون اطلاعاتش واسه چند سال پیشه ولی تو کتاب نوشته که تو منظومه ی شمسی ۱۶۰ تا قمر وجود داره
این اطلاعات حتما تائید شدست؟
باسلام خدمت شما ریحانه عزیز
بله طبق آخرین اطلاعات ناسا تا سال 2022 تعداد 290 قمر طبیعی برای سیاره های منظومه شمسی شناخته شده است. این اطلاعات در این لینک قابل دسترسی است. مطالعه بیشتر: Moons – NASA Science