فرق ستاره و سیاره چیست ؟

فرق ستاره و سیاره در چیست؟ آسمان شب یکی از مناظر طبیعت است که علاقه مندان زیادی دارد. اولین مواجحه ما با آسمان شب ظاهر آن ست که در شب ها دیده میشود. در نگاه اول آسمان شب را به شکل زمینه ای تاریک با نقاط کوچک نورانی میبینیم و تصور اولیه مان این است که این نقاط روشن همگی ستاره های آسمان شب هستند. هرچند که درمورد تعداد زیادی از این نقاط روشن این تصور درست است اما نمی توان گفت که تمام آنها ستاره هستند بلکه تعدادی از آن ها سیاره ها هستند که در آسمان با ظاهری شبیه به ستاره ها آشکار می شوند.

بنا بر این در آسمان شب، هم ستاره‌ها و هم سیاره‌ها به شکل نقاطی نورانی دیده می‌شوند و اغلب افراد این دو نوع اجرام آسمانی را با یکدیگر اشتباه می‌گیرند. اما در واقعیت و براساس علم ستاره شناسی ، ستاره‌ها و سیاره‌ها تفاوت‌های زیادی دارند. در این مقاله، می خواهیم بدانیم فرق بین ستاره و سیاره چیست ، تفاوت ستاره و سیاره را بیان کرده و این تفاوت ها را از جنبه های مختلف بررسی کنیم .

فرق ستاره و سیاره از نظرماهیت فیزیکی

ستاره‌ها: ستاره‌ها اجرامی کروی در فضا هستند که به صورت لایه لایه می باشند. در داخلی ترین لایه ی آنها ، هسته ، اتم‌ها ی هیدروژن به دلیل فشار و دمای بالا به هلیوم تبدیل می‌شوند و در این حین مقدار زیادی انرژی تولید میکنند. این فرآیند، منبع اصلی انرژی ستاره‌ها است و انرژی تولید شده در هسته لایه به لایه به قسمت های خارجی ستاره منتقل میشود. به این ترتیب ستاره ها منبع تولید انرژی بوده و اجرامی بسیار داغ هستند.

سیاره‌ها: سیاره‌ها همچنین اجرامی کروی هستند، اما متفاوت از ستاره‌ها. سیاره ها منبع تولید انرژی نیستند و انرژی آن‌ها از نور و گرمایی که از یک ستاره (مثل خورشید) به آن‌ها می‌رسد، تأمین می‌شود. علاوه بر این سیارات از جنس سنگ، خاک و یا گاز هستند و هرچند بعضی از آن ها می توانند به نسبت دیگر سیارات دماهای زیادی داشته باشند اما مانند یک ستاره داغ و گداخته نیستند. مطالعه بیشتر : مقاله سیاره چیست

فرق بین ستاره و سیاره از نظر نور و درخشندگی

ستاره ها و سیاره ها از روی زمین نور و درخشندگی تقریبا مشابهی دارند اما آیا این نور و درخشندگی واقعی آنهاست؟ تفاوت ستاره با سیاره از نظر نور و درخشندگی به این ترتیب است که:

ستاره‌ها:  ستاره ها اجرامی بسیار نورانی هستند که نورشان را از فعالیت های هسته ای درونشان بدست می آورند.بنابراین ستاره‌ها به عنوان منابع عظیم نوری در آسمان شب ظاهر می‌شوند.

سیاره‌ها: سیاره‌ها برخلاف ستاره ها در واقع از خود نوری ندارند. پس یک سیاره نور خود را از کجا می آورد؟ یک سیاره مانند همه اجسامی که از خود نور ندارند نور خود را از یک منبع نور می گیرد و با بازتاب نور از آن منبع بصورت نورانی دیده می شود.

برای سیارات این منبع نور ستاره ی مرکزی آن ها است. برای سیارات منظومه شمسی از نزدیک ترین سیاره به خورشید تا دورترین آنها، منبع نور خورشید است. با تابیدن نور خورشید بر سطح سیاره و بازتاب آن، سیاره روشن دیده میشود.

تفاوت ستاره و سیاره از نظر جرم و اندازه

ستاره‌ها: ستاره‌ها به طور معمول اجرام بسیار پرجرمی هستند. اندازه ستاره‌ها به شدت متغیر است و هر ستاره با ستاره ی دیگر متفاوت است. در کل، اندازه ستاره‌ها از اندازه‌های بسیار کوچک تا اندازه های بسیار بزرگ متغیراست.

اندازه ستاره‌ها معمولاً به جرم آنها مرتبط است. برخی از ستاره‌ها به اندازهٔ یک ستاره یا حتی کوچکتر هستند، در حالی که برخی دیگر چند صد برابر جرم خورشید جرم دارند. خورشید، که خود یک ستاره است، حدود 1.4 میلیون کیلومتر قطر دارد. اندازه‌های ستاره‌ها ممکن است در حدود یک دهم قطر خورشید ، کمتر از این مقدار ،یا مقداری بسیار بیشتر از اندازه خورشید باشد.

سیاره‌ها: در مقایسه با ستاره‌ها، سیاره‌ها اندازه‌های کوچکتری دارند و کم جرم تر هستند. اندازه سیاره‌ها نیز بسیار متفاوت است و بستگی به نوع سیاره مورد نظر دارد.سیاره جطارد که کوچکترین سیاره منظومه شمسی است دارای قطر متوسط 4880 کیلومتر و سیاره مشتری که بزرگترین سیاره منظومه شمسی است قطرمتوسطی در حدود 139820 کیلومتر دارد.

فرق بین ستاره و سیاره در حرکت و مسیر

ستاره‌ها: ستاره ها درزمینه ی آسمان ثابت هستند. اگرچه همه ستاره ها حول مرکز کهکشان در حال حرکت هستند اما به دلیل اندازه بسیار بزرگ کهکشان راه شیری در مدت زمان کوتاه چند صد ساله تفاوتی در جای ستاره ها در زمینه ی آسمان احساس نمی شود. بنابراین ستاره ها را در زمینه ی آسمان ثابت درنظر میگیریم. با وجود این ستاره ها به دلیل چرخش زمین به دور خود مانند خورشید از شرق طلوع میکنند و در غرب غروب میکنند و حول ستاره قطبی درحال چرخش هستند.

سیاره‌ها: سیاره‌ها به دور ستاره مرکزی خود می‌چرخند. علاوه بر این به دور خود نیز میچرخند. مسیر حرکت سیاره های منظومه شمسی از روی زمین مسیرهای متفاوتی است

ستاره و سیاره را چطور در آسمان تشخیص دهیم؟

همانطور که در ابتدای این مقاله گفتیم ستاره ها و سیارات در آسمان شب بسیار شبیه به هم هستند پس تشخیص آنها در آسمان نیاز به دقت و دانستن ویژگی های آنها دارد.

تشخیص ستاره از سیاره با استفاده از صورت های فلکی

میدانیم که مردمان قدیم الگوهای ثابت در آسمان را شناخته و با وصل کردن خطوطی میان آنها، آنها را به شکل تصاویری تصور میکردند و این مجموعه از ستاره ها را با عنوان صورت های فلکی میشناختند. با استفاده از صوت های فلکی می توانیم فرق ستاره و سیاره در آسمان را متوجه شویم. به این صورت که اگر جرم نورانی جدیدی در یکی از صورت های فلکی ببینیم و بدانیم متعلق به آن صورت فلکی نیست. میتوانیم بدانیم که در حال نگاه کردن به یک سیاره هستیم.

تشخیص ستاره از سیاره با رصد های متوالی

دانستیم که الگوی قرار گیری ستاره ها در آسمان الگوهای ثابتی است. این الگو ها در طول شب به واسطه حرکت زمین به دور خودش در آسمان حرکت می کنند. دقت به حرکت های آسمان در چند شب متوالی به ما کمک میکند تا فرق ستاره و سیاره را متوجه شده و بتوانیم آنها را درآسمان تشخیص دهیم. به این ترتیب که سیارات در شب های مختلف در میان این الگو های ثابت حرکت میکنند و در جای متفاوتی نسبت به شب قبلشان قرار میگیرند.

استفاده از نرم افزار های نجومی

یکی دیگر از روش های پیدا کردن سیاره ها و تشخیص آنها در میان ستاره ها این است که از نرم افزارهای شبیه ساز نجومی استفاده کنیم. به این ترتیب می توانیم ببینیم که هر سیاره در هر روز و در هر ساعت از شبانه روز در کدام قسمت آسمان قرار گرفته است.استلاریوم (Stellarium) از جمله نرم افزار های نجومی است که هم بر روی کامپیوتر و هم موبایل و تبلت قابل استفاده می باشد.

خلاصه مقاله:

برای درک بهتر فرق ستاره و سیاره  ابتدا به بیان تفاوت‌های بین ستاره‌ها و سیاره‌ها پرداختیم و دانستیم ستاره ها و سیاره ها از نظر ماهیت فیزیکی، نور و درخشندگی ، جرم و اندازه و مسیرحرکت متفاوت هستند. فرق ستاره و سیاره در این است که ستاره ها عموما بزرگ تر، پرجرم ترنورانی تر هستند و حرکات متفاوتی نسبت به سیارات دارند.در انتها به دو روش عملی برای تشخیص ستاره ها از سیارات بیان کردیم. یکی تفاوت در الگوی صورت های فلکی و دیگری رصد های پی در پی در چند شب. آیا با این روش ها قادر به تشخیص ستاره از سیاره شده اید؟

برای تسلط بیشتر به این موضوع مطالعه مقالات “سیاره چیست؟” ، “ستاره چیست؟” و “سیارک چیست؟” پیشنهاد می شود.