سیاره چیست؟ سیارهها یکی از اجرام آسمانی هستند که مورد توجه و مطالعه ی بسیار قرار دارند . در این مقاله می خواهیم بدانیم سیاره چیست؟ به این منظور ابتدا تعریف دقیقی از سیاره بیان کرده و پس از معرفی انواع سیارهها به چگونگی تشکیل آنها میپردازیم. در آخر سیارههای منظومهشمسی را معرفی کرده و به بررسی دیگر سیارات فرا خورشیدی میپردازیم.
برای پاسخ به این سوال که سیاره چیست؟ مفید است که ابتدا بدانیم فرق آن با ستاره چیست؟ چرا که در آسمان شب سیارات همانند ستارهها دیده میشوند و تشخیص آنها از یکدیگر نیاز به توجه دارد. ستارهها از جهات مختلف با سیارات متفاوت اند. از جمله در دما ، درخشندگی و ساختار فیزیکی و.. برای مطالعه بیشتر میتوانید از مقاله فرق ستاره و سیاره چیست؟ استفاده کنید.
در این مقاله از آموزشگاه ستاره شناسی استارکالج به مباحث زیر می پردازیم:
تعریف سیاره چیست؟
سیاره چیست؟ سیاره جرمی کروی است که به دور یک ستاره در حال چرخش است. سیارهها از خود نوری ندارند و نورستاره خود را بازتاب میکنند و به واسطه ی همین دیده می شوند. برای اینکه بگوییم جرمی سیاره است باید دارای سه شرط اساسی باشد.
- به دور یکستاره در حال چرخش است.
- جرم یک سیاره باید به اندازه ای باشد که بتواند به شکل کروی باشد. اما منظور دقیق این شرط چیست؟ اگر جسمی آسمانی بخواهد به صورت کروی باشد باید جرمی بیشتر از یک حد مشخص داشته باشد. اگر جرم کمتر از این حد باشد، کره نداریم. علاوه براین یک حد بالا برای جرم نیز قایلیم به این معنی که جرم مورد نظر نباید انقدر پر جرم باشد که بتواند به ستاره تبدیل شود.
- جرمی سیاره است که توانسته باشد اطراف خود را از اجرام دیگر خالی کرده باشد. یعنی همراه با خرده جرم هاي دیگر به دور خورشید نچرخد. که مشخص است منظورمان اقمار سیاره نمیباشد چرا که آنها به دور سیاره در حال چرخش اند نه همراه با آن.
انواع سیاره ها چیست؟
انواع سیاره چیست؟ سیارهها بر اساس جنسشان به دو دسته ی کلی تقسیم بندی می شوند. در ادامه می خواهیم بدانیم این دو نوع سیاره چیست؟
سیارههای گازی : سیارههای گازی همانطور که از اسمشان مشخص است به طور عمده از گازها ساخته شدهاند. این سیارهها از نظر حجم بسیار بزرگتر از انواع سنگی هستند اما به نسبت آنها چگالی کمتری دارند. در این سیارهها جاذبه بسیار زیاد است. اما علت چیست؟ علت آن است که سیارات گازی با وجود چگالی پایین جرم بسیار زیادی دارند بنابراین جاذبه بسیار قوی است که باعث شکل گرفتن جوهاي ضخیم و متراکم در اطاف سیارات گازی نیز میشود.
سیارههای سنگی: سیارههای سنگی اغلب از مواد جامد مانند سنگ ، خاک و فلزات تشکیل شدهاند. این سیارهها از نظر حجم کمتر و و از نظر چگالی چگال تر از سیارههای گازی هستند. اکثر سیارههای سنگی دارای سطح جامد بوده و برخی از آنها ممکن است جو داشته باشند. این سیارات معمولا در فاصلههای نزدیکتر به ستاره تشکیل می شوند
انواع سیاره های منظومه شمسی
منظومهشمسی میزبان هشت سیاره است که به دور خورشید درحال چرخش هستند. میخواهیم بدانیم در این سامانه خورشیدی انواع سیاره چیست؟
سیاره های منظومه شمسی نیز به دو دسته سیارات گازی و سنگی تقسیم بندی می شوند. به این سیارات به ترتیب سیارات خارجی و داخلی هم می گوییم. در فاصلههای نزدیک به خورشید چهار سیاره کوچکتر قرار دارند که سیارات سنگی منظومهشمسی هستند و در قسمتهای دور تر چهارسیاره گازی قرار دارند.
تشکیل سیارات
مراحل تشکیل یک سیاره چیست؟ همانطور که در مقاله “ستاره چیست؟” گفتیم یک ستاره از دل سحابی و از میان یک دیسک چرخان متولد میشود. پس از تولدستاره در مرکز دیسک، یک ستارهی تازه متولد شده در مرکز دیسک و گاز و غبار چرخان در سرتا سر دیسک باقی میماند.
در فاصلههای دورتر ازستاره و در قسمتهای مختلف، رفته رفته مواد به واسطه ی برخی عوامل فیزیکی روی هم جمع شده و شرایط اولیه برای تولد و تشکیل سیارات از میان این دیسک پیش سیاره ای (protoplanetary disk) فراهم میشود. با گذشت زمان مواد صرف تشکیل سیارات میشود، پس از آن همانطور که درمقاله “سیارک چیست؟” گفته شد، سیارک ها و دیگر اعضای سامانه ستارهای تشکیل میشوند و فضای دیسک از حالت غبارآلود خارج میشود.
سیاره های منظومه شمسی
منظومه ی شمسی یا سامانه خورشیدی سامانه ی ستارهای ماست. ستارهی ما خورشید در وسط فرار گرفته و هشت سیاره در فاصلههای مشخص به دور آن در گردشند. سیارات منظومه شمسی به ترتیب عطارد،نزدیک ترین سیاره به خورشید و در ادامه زهره، زمین و مریخ در قسمتهای داخلی قرار دارند این سیارات سطح جامد و سنگی دارند. در مقابل در فاصلههای بیشتر چهار سیاره بعدی سیارات گازی قرار دارند که به ترتیب مشتری، زحل، اورانوس و نپتون هستند. که همگی اندازه های بزرگتر و تعداد قمرهای بیشتری را دارا هستند.
سیاره های فرا خورشیدی
منظور از سیاره فراخورشیدی چیست؟ یک سیاره فرا خورشیدی سیاره ای است که به دور ستارهای بجز خورشید در حال چرخش است. میدانیم که نزدیک ترین ستارهدر فاصله بیشتر از 4 سال نوری قرار دارد و بقیه ستارهها در فاصلههای دورتر. پس مطالعه و بررسی سیارات احتمالی که به دور ستارههای دیگر درحال چرخش هستند نیاز به روش ها و ابزارهای خاص و دقیقی دارد. کشف و تحقیق بر روی این سیارات فرا خورشیدی از موضوعات جذاب و داغ نجوم است.